آیا احساس می‌کنید که دیگر رمقی برای کار کردن ندارید؟ آیا صبح‌ها به زور از رختخواب بلند می‌شوید و با بی‌میلی به سمت محل کارتان (یا میز کارتان در خانه!) می‌روید؟ آیا دیگر از شغلتان لذت نمی‌برید و احساس می‌کنید که به یک ربات تبدیل شده‌اید؟ اگر پاسختان به این سوالات مثبت است، احتمالاً دچار فرسودگی شغلی شده‌اید.
فرسودگی شغلی چیست؟ این یک سندرم روانشناختی است که در نتیجه استرس مزمن شغلی ایجاد می‌شود و با احساس خستگی مفرط عاطفی، از دست دادن علاقه به کار، و کاهش عملکرد شغلی همراه است. این مشکل، به ویژه در شرایطی مانند دورکاری و تغییرات سریع محیط کار، بیش از پیش شایع شده است.
در این مقاله، به بررسی جامع فرسودگی شغلی می‌پردازیم: علائم آن را می‌شناسیم، دلایل ایجاد آن را (به ویژه در دورکاری) بررسی می‌کنیم و در نهایت، راهکارهای عملی برای درمان و پیشگیری از آن ارائه می‌دهیم. با ما همراه باشید تا با شناخت این چالش، بتوانید گام‌های موثری برای حفظ سلامت روان و بهبود کیفیت زندگی شغلی خود بردارید. برای دریافت مشاوره تخصصی در این زمینه میتوانید با دکتر هدیه شیشه فر در ارتباط باشید .
فرسودگی شغلی چیست؟
فرسودگی شغلی به انگلیسی (Burnout) یک حالت خستگی عاطفی، جسمی و ذهنی است که در نتیجه استرس مزمن و طولانی‌مدت شغلی ایجاد می‌شود. این سندرم، فراتر از یک خستگی ساده یا استرس معمولی است و با احساس از دست دادن انرژی، کاهش علاقه و انگیزه به کار، و افت عملکرد شغلی همراه است.
این وضعیت، می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد تأثیر بگذارد و نه تنها عملکرد شغلی، بلکه روابط فردی و خانوادگی او را نیز تحت الشعاع قرار دهد. به همین دلیل، شناخت دقیق این پدیده و عوامل موثر بر آن، اهمیت زیادی دارد.در ادامه به پاسخ فرسودگی شغلی چیست؟ در ابعاد مختلف می پردازیم
تعریف فرسودگی شغلی از دیدگاه روانشناسی
از دیدگاه روانشناسی، فرسودگی شغلی یک واکنش روانشناختی به فشارهای مداوم محیط کار است که به تدریج و در طول زمان ایجاد می‌شود. این واکنش، سه بعد اصلی دارد:
- خستگی عاطفی (Emotional Exhaustion): احساس تخلیه شدن انرژی، ناتوانی در مقابله با مسائل کاری، و از دست دادن علاقه و اشتیاق به کار.
- مسخ شخصیت (Depersonalization): ایجاد نگرش منفی، بدبینانه و غیرانسانی نسبت به همکاران، مراجعان یا ارباب رجوع.
- کاهش عملکرد فردی (Reduced Personal Accomplishment): احساس بی‌کفایتی، عدم موفقیت و کاهش اعتماد به نفس در انجام وظایف شغلی.
تفاوت فرسودگی شغلی با استرس شغلی معمولی
اگرچه فرسودگی شغلی در نتیجه استرس شغلی ایجاد می‌شود، اما این دو مفهوم با هم تفاوت دارند. استرس شغلی، یک واکنش طبیعی به فشارهای محیط کار است و ممکن است کوتاه‌مدت و گذرا باشد. اما این سندروم، یک حالت مزمن و پایدار است که به تدریج ایجاد می‌شود و پیامدهای جدی‌تری برای سلامت روان و جسم فرد دارد.
تفاوت فرسودگی شغلی با افسردگی (اشاره مختصر)
فرسودگی شغلی و افسردگی، علائم مشترکی دارند (مانند خستگی، بی‌انگیزگی، اختلالات خواب و …)، اما دو اختلال مجزا هستند. افسردگی یک اختلال خلقی است که می‌تواند در تمام جنبه‌های زندگی فرد (و نه فقط در محیط کار) تأثیر بگذارد. در حالی که فرسودگی شغلی، بیشتر به محیط کار و استرس‌های شغلی مربوط می‌شود. البته، در صورت عدم درمان، فرسودگی شغلی می‌تواند به افسردگی منجر شود.
معرفی مدل‌های مختلف فرسودگی شغلی (مثل مدل ماسلاچ)
مدل‌های مختلفی برای تبیین فرسودگی شغلی ارائه شده است. یکی از شناخته‌شده‌ترین این مدل‌ها، مدل سه بعدی ماسلاچ (Maslach Burnout Inventory – MBI) است که توسط کریستینا ماسلاچ و همکارانش ارائه شده است. این مدل، فرسودگی شغلی را شامل سه بعد خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و کاهش عملکرد فردی می‌داند که در بالا به آن‌ها اشاره شد. مدل‌های دیگری نیز وجود دارند که به ابعاد دیگری از فرسودگی شغلی (مانند درگیری شغلی، تعهد سازمانی و …) می‌پردازند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد فرسودگی شغلی و راهکارهای مقابله با آن، میتوانید به مجله سلامت مراجعه کنید.
علائم فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی، یک شبه اتفاق نمی‌افتد، بلکه به تدریج و در طول زمان ایجاد می‌شود. شناخت علائم فرسودگی شغلی، می‌تواند به شما کمک کند تا قبل از اینکه این مشکل به مراحل حاد برسد، آن را شناسایی و برای درمان آن اقدام کنید. این علائم، طیف گسترده‌ای از نشانه‌های جسمی، روانی و رفتاری را شامل می‌شوند:
علائم جسمی فرسودگی شغلی
- خستگی مفرط و مزمن: احساس خستگی دائمی، حتی بعد از استراحت کافی.
- سردردهای مکرر: سردردهای تنشی یا میگرنی که به طور مداوم تکرار می‌شوند.
- مشکلات گوارشی: درد معده، نفخ، یبوست، اسهال و سایر مشکلات گوارشی.
- تغییرات در اشتها: کاهش یا افزایش اشتها و تغییر در عادات غذایی.
- اختلالات خواب: بی‌خوابی، کم‌خوابی، خواب‌آلودگی در طول روز، یا دیدن کابوس‌های مکرر.
- دردهای عضلانی: گرفتگی و درد عضلات، به ویژه در ناحیه گردن، شانه و کمر.
- تضعیف سیستم ایمنی: افزایش ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا.
- تپش قلب و مشکلات قلبی: احساس تپش قلب، درد قفسه سینه، و افزایش فشار خون.
علائم روانی فرسودگی شغلی
- احساس پوچی و بی‌معنایی: از دست دادن علاقه و اشتیاق به کار و زندگی.
- ناامیدی و بدبینی: احساس اینکه هیچ چیز بهتر نخواهد شد و آینده تاریک است.
- بی‌انگیزگی و بی‌حوصلگی: نداشتن انرژی و انگیزه برای انجام کارها، حتی کارهای روزمره.
- تحریک‌پذیری و زودرنجی: عصبی بودن، پرخاشگری، و واکنش‌های شدید به مسائل کوچک.
- اضطراب و افسردگی: احساس نگرانی و دلشوره مداوم، غمگینی، و بی‌علاقگی به فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بودند.
- کاهش اعتماد به نفس: احساس بی‌کفایتی، عدم موفقیت، و تردید در مورد توانایی‌های خود.
- مشکلات تمرکز و حافظه: دشواری در تمرکز بر روی کارها، فراموشی، و کاهش قدرت تصمیم‌گیری.
- احساس تنهایی و انزوا: تمایل به کناره‌گیری از جمع و قطع ارتباط با همکاران و دوستان.
علائم رفتاری فرسودگی شغلی
- کاهش عملکرد شغلی: کاهش کارایی، دقت و کیفیت کار.
- غیبت از کار: افزایش مرخصی‌های استعلاجی و غیبت‌های غیرموجه.
- تاخیر در انجام کارها: به تعویق انداختن کارها و عدم توانایی در به پایان رساندن آن‌ها.
- کناره‌گیری اجتماعی: کاهش ارتباط با همکاران، دوستان و خانواده.
- مصرف مواد مخدر یا الکل: پناه بردن به مواد مخدر یا الکل برای فرار از مشکلات.
- پرخاشگری و رفتارهای تکانشی: واکنش‌های شدید و غیرقابل کنترل به مسائل کوچک.
- بی‌توجهی به ظاهر و بهداشت فردی: عدم رسیدگی به ظاهر و بهداشت شخصی.
- تغییر در عادات خواب و خوراک: بی‌خوابی یا پرخوابی، کم‌خوری یا پرخوری.
اگر هر یک از این علائم را به طور مداوم و برای مدت طولانی تجربه می‌کنید، به احتمال زیاد دچار فرسودگی شغلی هستید و باید برای درمان آن اقدام کنید. برای دریافت مشاوره و راهنمایی تخصصی، میتوانید با دکتر هدیه شیشه فر در ارتباط باشید.
توجه به این نشانه‌ها و اقدام به موقع برای رفع آن‌ها، می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کند. به یاد داشته باشید که کمک گرفتن از متخصصان، نشانه ضعف نیست، بلکه نشانه‌ای از آگاهی و تمایل به داشتن یک زندگی سالم‌تر و شادتر است.
دلایل فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی، معلولی چندعاملی است و می‌توان ریشه‌های آن را در عوامل فردی، سازمانی و محیطی جستجو کرد. درک این عوامل، به ما کمک می‌کند تا بتوانیم راهکارهای موثرتری برای پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی پیدا کنیم.
عوامل فردی فرسودگی شغلی
- ویژگی‌های شخصیتی: برخی از ویژگی‌های شخصیتی، مانند کمال‌گرایی، مسئولیت‌پذیری بیش از حد، نیاز شدید به تأیید دیگران، و ناتوانی در “نه” گفتن، می‌توانند افراد را مستعد فرسودگی شغلی کنند.
- انتظارات غیرواقع‌بینانه: داشتن انتظارات غیرواقع‌بینانه از خود، شغل و همکاران، می‌تواند به سرخوردگی و در نهایت، فرسودگی شغلی منجر شود.
- عدم تعادل کار و زندگی: اختصاص زمان بیش از حد به کار و بی‌توجهی به سایر جنبه‌های زندگی (مانند خانواده، دوستان، تفریح، استراحت و …)، می‌تواند به فرسودگی شغلی دامن بزند.
- مهارت‌های مقابله‌ای ضعیف: افرادی که مهارت‌های مقابله‌ای ضعیفی در برابر استرس دارند، بیشتر در معرض فرسودگی شغلی قرار می‌گیرند.
- سابقه مشکلات روانشناختی: افرادی که سابقه افسردگی، اضطراب یا سایر مشکلات روانشناختی دارند، ممکن است بیشتر مستعد فرسودگی شغلی باشند.
عوامل سازمانی فرسودگی شغلی
- حجم کار زیاد و فشار زمانی: حجم کار بیش از حد، ضرب‌الاجل‌های فشرده، و کمبود زمان برای انجام وظایف، از جمله مهم‌ترین عوامل ایجاد فرسودگی شغلی هستند.
- عدم کنترل بر کار: نداشتن اختیار و استقلال کافی در انجام وظایف شغلی، می‌تواند به احساس ناتوانی و در نهایت، فرسودگی شغلی منجر شود.
- نبود حمایت اجتماعی: عدم حمایت مدیران و همکاران، نبود جو صمیمی و همدلانه در محیط کار، و احساس تنهایی و انزوا، می‌تواند به فرسودگی شغلی دامن بزند.
- ابهام نقش: عدم شفافیت در مورد وظایف، مسئولیت‌ها و انتظارات شغلی، می‌تواند باعث سردرگمی و استرس در فرد شود و به فرسودگی شغلی منجر شود.
- بی‌عدالتی سازمانی: احساس بی‌عدالتی در محیط کار (مانند تبعیض، نابرابری در پرداخت‌ها، عدم شایسته‌سالاری و …)، می‌تواند به شدت بر روحیه کارکنان تأثیر منفی بگذارد و آن‌ها را دچار فرسودگی شغلی کند.
- فقدان پاداش و قدردانی: عدم دریافت پاداش و قدردانی کافی در ازای کار و تلاش، می‌تواند به کاهش انگیزه و اشتیاق شغلی و در نهایت، فرسودگی شغلی منجر شود.
عوامل محیطی فرسودگی شغلی
- شرایط اقتصادی نامطلوب: مشکلات اقتصادی، بیکاری، تورم، و نگرانی در مورد آینده شغلی، می‌توانند به افزایش استرس و فرسودگی شغلی منجر شوند.
- بی‌ثباتی شغلی: ترس از دست دادن شغل، تغییرات مداوم در سازمان، و عدم امنیت شغلی، می‌توانند باعث ایجاد اضطراب و فرسودگی شغلی شوند.
- فرهنگ سازمانی ناسالم: فرهنگ سازمانی رقابتی ناسالم، عدم توجه به سلامت روان کارکنان، و وجود تبعیض و بی‌عدالتی، می‌تواند به فرسودگی شغلی دامن بزند.
- دورکاری: اگرچه دورکاری می‌تواند مزایایی داشته باشد، اما در صورت عدم مدیریت صحیح، می‌تواند به فرسودگی شغلی نیز منجر شود. برخی از چالش‌های دورکاری که می‌توانند باعث فرسودگی شغلی شوند عبارتند از:
- انزوای اجتماعی: دورکاری می‌تواند به کاهش ارتباطات اجتماعی و احساس تنهایی و انزوا منجر شود.
- عدم تعادل کار و زندگی: در دورکاری، مرز بین کار و زندگی شخصی کمرنگ می‌شود و ممکن است افراد ساعات بیشتری را به کار اختصاص دهند و از استراحت و تفریح غافل شوند.
- مشکلات مربوط به فناوری: مشکلات مربوط به اینترنت، کامپیوتر و سایر ابزارهای دورکاری، می‌تواند به ایجاد استرس و فرسودگی شغلی کمک کند.
- عدم وجود حمایت کافی از سوی سازمان: برخی از سازمان‌ها، حمایت کافی از کارکنان دورکار خود نمی‌کنند و آن‌ها را در برابر چالش‌های دورکاری، تنها می‌گذارند.
علاوه بر این، گاهی اوقات انتظارات غیرواقع‌بینانه از خود و توانایی‌هایمان، می‌تواند ما را در معرض آسیب‌های جدی قرار دهد. وقتی تلاش می‌کنیم تا در همه‌ی زمینه‌ها بهترین باشیم و به تمام خواسته‌های دیگران پاسخ مثبت بدهیم، در واقع خود را تحت فشار شدیدی قرار می‌دهیم که می‌تواند به مرور زمان، به تحلیل رفتن انرژی و انگیزه‌مان منجر شود.
شناخت این عوامل، به ما کمک می‌کند تا بتوانیم با اتخاذ تدابیر پیشگیرانه، از بروز فرسودگی شغلی جلوگیری کنیم و در صورت ابتلا به آن، راهکارهای مناسبی برای درمان پیدا کنیم. برای دریافت راهنمایی‌های بیشتر، میتوانید با یک روانشناس یا مشاور متخصص صحبت کنید. همچنین، شرکت در دوره های آموزشی مرتبط نیز می‌تواند بسیار مفید باشد.
درمان فرسودگی شغلی
یکی از مهم‌ترین گام‌ها در بهبود شرایط، توجه به نیازهای خود و اختصاص دادن زمان کافی به فعالیت‌هایی است که به ما احساس خوبی می‌دهند. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل گذراندن وقت با عزیزان، مطالعه کتاب، گوش دادن به موسیقی، تماشای فیلم، سفر، یا هر کار دیگری باشند که به ما کمک می‌کنند تا از فشارهای روزمره فاصله بگیریم و دوباره انرژی بگیریم.
اگر علائم فرسودگی شغلی را در خود مشاهده می‌کنید، ناامید نشوید. خوشبختانه، راهکارهای موثری برای درمان و پیشگیری از این مشکل وجود دارد. این راهکارها را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
راهکارهای فردی برای درمان فرسودگی شغلی
- تغییر سبک زندگی:
- ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم، یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش استرس و بهبود خلق و خو است. سعی کنید حداقل 30 دقیقه در روز ورزش کنید.
- تغذیه سالم: از مصرف غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فودها و نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید و در عوض، میوه، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- خواب کافی: سعی کنید هر شب 7 تا 8 ساعت خواب باکیفیت داشته باشید.
- مدیریت زمان: برای انجام کارهای خود برنامه‌ریزی کنید و از انجام چند کار به طور همزمان خودداری کنید.
- یادگیری مهارت‌های مقابله با استرس: تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق، و ذهن‌آگاهی (mindfulness) می‌توانند به شما در مدیریت استرس کمک کنند.
- تعیین مرزهای سالم: بین کار و زندگی شخصی خود مرز مشخصی تعیین کنید و از کار کردن در ساعات غیرکاری خودداری کنید.
- “نه” گفتن را یاد بگیرید: از پذیرفتن مسئولیت‌های بیش از حد توان خود خودداری کنید.
- زمانی را به تفریح و سرگرمی اختصاص دهید: فعالیت‌هایی را که از آن‌ها لذت می‌برید، در برنامه روزانه خود بگنجانید.
- با دوستان و خانواده خود وقت بگذرانید: حمایت اجتماعی، نقش مهمی در کاهش استرس و بهبود سلامت روان دارد.
راهکارهای سازمانی برای درمان فرسودگی شغلی
- ایجاد محیط کار سالم:
- کاهش حجم کار و فشار زمانی: حجم کار و فشار زمانی باید با توانایی‌ها و ظرفیت‌های کارکنان متناسب باشد.
- افزایش کنترل کارکنان بر کار خود: به کارکنان اجازه دهید تا در مورد نحوه انجام وظایف خود تصمیم‌گیری کنند و استقلال عمل داشته باشند.
- ارائه حمایت اجتماعی: مدیران و همکاران باید از کارکنان حمایت کنند و جوی صمیمی و همدلانه در محیط کار ایجاد کنند.
- شفاف‌سازی نقش‌ها و مسئولیت‌ها: وظایف، مسئولیت‌ها و انتظارات شغلی باید به طور واضح و شفاف برای کارکنان مشخص شود.
- ایجاد فرصت‌های رشد و پیشرفت: به کارکنان فرصت دهید تا مهارت‌های خود را توسعه دهند و در شغل خود پیشرفت کنند.
- تقدیر و پاداش: از کار و تلاش کارکنان به طور مناسب قدردانی کنید و به آن‌ها پاداش دهید.
درمان‌های تخصصی فرسودگی شغلی
- مشاوره روانشناسی: یک روانشناس یا مشاور می‌تواند به شما کمک کند تا علل فرسودگی شغلی خود را شناسایی کنید، مهارت‌های مقابله‌ای خود را تقویت کنید، و راهکارهای مناسبی برای تغییر سبک زندگی و محیط کار خود پیدا کنید.
- دارودرمانی: در برخی موارد، ممکن است پزشک برای کاهش علائم فرسودگی شغلی (مانند اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی و …) دارو تجویز کند.
- گروه درمانی: شرکت در گروه‌های حمایتی و صحبت کردن با افرادی که تجربیات مشابهی دارند، می‌تواند به شما کمک کند تا احساس تنهایی نکنید و از تجربیات دیگران استفاده کنید
به یاد داشته باشید که درمان فرسودگی شغلی، نیازمند صبر و پشتکار است. با به کارگیری راهکارهای مناسب و دریافت حمایت‌های لازم، میتوانید بر این مشکل غلبه کنید و دوباره شادابی و انگیزه خود را به دست آورید. برای دریافت مشاوره تخصصی در این زمینه میتوانید از خدمات دکتر هدیه شیشه فر استفاده کنید و یا با مراجعه به مجله سلامت مقالات بیشتری در این حوزه مطالعه نمایید.
فرسودگی شغلی در دورکاری: چالش‌ها و راهکارها
با همه‌گیری کرونا و گسترش روزافزون دورکاری، بسیاری از افراد تجربه کار در خانه را به دست آوردند. اگرچه دورکاری مزایای زیادی مانند انعطاف‌پذیری بیشتر، حذف زمان رفت و آمد، و امکان تمرکز بیشتر (برای برخی افراد) دارد، اما می‌تواند چالش‌های جدیدی را نیز به همراه داشته باشد که به فرسودگی شغلی منجر می‌شوند.
چالش‌های فرسودگی شغلی در دورکاری
- از بین رفتن مرز بین کار و زندگی شخصی: در دورکاری، ممکن است تفکیک کار از زندگی شخصی دشوار شود و افراد ساعت‌های طولانی‌تری را به کار اختصاص دهند، بدون اینکه زمان کافی برای استراحت و تفریح داشته باشند.
- انزوای اجتماعی: دورکاری می‌تواند به کاهش تعاملات اجتماعی با همکاران و احساس تنهایی و انزوا منجر شود.
- مشکلات ارتباطی: ارتباطات غیرحضوری ممکن است به سوءتفاهم‌ها و مشکلات ارتباطی منجر شود و فرآیند انجام کارها را کندتر کند.
- عدم وجود حمایت کافی از سوی سازمان: برخی از سازمان‌ها، حمایت‌های لازم (مانند تجهیزات مناسب، آموزش‌های کافی، و پشتیبانی فنی) را برای کارکنان دورکار خود فراهم نمی‌کنند.
- حواس‌پرتی‌های بیشتر در خانه: سر و صدای بچه‌ها، کارهای خانه، تلویزیون و … می‌توانند تمرکز فرد را در حین دورکاری مختل کنند.
- احساس گناه و کم‌کاری: برخی از افراد در دورکاری، به دلیل اینکه در محیط کار حضور ندارند، ممکن است احساس گناه کنند و برای جبران آن، بیش از حد کار کنند.
راهکارهای مقابله با فرسودگی شغلی در دورکاری
- ایجاد یک برنامه کاری منظم: برای خودتان ساعت کاری مشخصی تعیین کنید و سعی کنید به آن پایبند باشید.
- ایجاد یک فضای کاری اختصاصی: یک مکان مشخص در خانه را به کار اختصاص دهید و از کار کردن در تختخواب یا روی مبل خودداری کنید.
- وقفه های منظم: در طول روز، به طور منظم به خودتان استراحت بدهید و از پشت میز کارتان بلند شوید و کمی حرکت کنید.
- حفظ ارتباط با همکاران: به طور منظم با همکاران خود تماس بگیرید (از طریق تلفن، ایمیل، چت و …) و در مورد مسائل کاری و غیرکاری با آن‌ها صحبت کنید.
- تعیین مرزهای مشخص: به خانواده و دوستان خود اطلاع دهید که در ساعات کاری، در دسترس نیستید و نمی‌توانید به کارهای شخصی بپردازید.
- فعالیت‌های غیرکاری: زمانی را به فعالیت‌های غیرکاری (مانند ورزش، مطالعه، تماشای فیلم، گذراندن وقت با خانواده و …) اختصاص دهید.
- درخواست کمک: اگر احساس می‌کنید که به تنهایی نمی‌توانید با چالش‌های دورکاری کنار بیایید، از یک روانشناس یا مشاور کمک بگیرید.
برای دریافت آموزش‌های بیشتر در این زمینه میتوانید در دوره های آموزشی شرکت کنید.
نتیجه‌گیری
فرسودگی شغلی، یک مشکل جدی و رو به رشد در دنیای امروز است که می‌تواند پیامدهای منفی زیادی برای سلامت جسمی و روانی افراد و همچنین عملکرد سازمان‌ها داشته باشد. در این مقاله، به بررسی جامع این سندرم پرداختیم: با تعریف این مشکل و ابعاد مختلف آن آشنا شدیم، علائم فرسودگی شغلی را در سه سطح جسمی، روانی و رفتاری شناختیم، دلایل فرسودگی شغلی را در سطوح فردی، سازمانی و محیطی (به ویژه با تمرکز بر دورکاری) بررسی کردیم، و در نهایت، راهکارهای مختلفی برای درمان فرسودگی شغلی ارائه دادیم.
همانطور که گفته شد، این سندروم نه یک ضعف شخصی، بلکه واکنشی طبیعی به استرس مزمن و طولانی‌مدت شغلی است. بنابراین، اگر علائم فرسودگی شغلی را در خود مشاهده می‌کنید، هرگز خود را سرزنش نکنید و بدانید که تنها نیستید. مهم‌ترین قدم، پذیرش این مشکل و اقدام برای حل آن است.
به یاد داشته باشید که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با ایجاد تعادل بین کار و زندگی، توجه به سلامت جسمی و روانی خود، تقویت مهارت‌های مقابله‌ای، و درخواست کمک از دیگران (از جمله متخصصان)، میتوانید از بروز مشکل جلوگیری کنید و یا در صورت ابتلا به آن، به طور موثری آن را درمان کنید.
برای دریافت راهنمایی‌های تخصصی‌تر و متناسب با شرایط خود، میتوانید با یک روانشناس یا مشاور مجرب صحبت کنید. دکتر هدیه شیشه فر، با سال‌ها تجربه در زمینه مشاوره فردی و شغلی، می‌تواند به شما در شناسایی علل فرسودگی شغلی، تقویت مهارت‌های مقابله‌ای، و ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی و محیط کارتان کمک کند.
منابع
- Job burnout: How to spot it and take action – Mayo Clinic
- Burnout Prevention and Treatment – HelpGuide.org
- Avoiding Burnout – Mind Tools
- Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. *World Psychiatry*, *15*(2), 103-111.
