تله مقایسه: شبکه‌های اجتماعی چگونه عزت نفس و رضایت از رابطه را نابود می‌کنند؟

عزت نفس سالم و رضایت از رابطه، دو ستون اصلی یک زندگی شاد و موفق هستند. اما در عصر سلطه شبکه‌های اجتماعی، این دو گوهر گرانبها بیش از پیش در معرض خطر قرار گرفته‌اند. آیا شما هم در دام مقایسه خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی گرفتار شده‌اید؟

شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیسبوک، توییتر و… به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده‌اند. ما در این فضا با دوستان و آشنایان خود ارتباط برقرار می‌کنیم، اخبار و اطلاعات را دنبال می‌کنیم و حتی به دنبال کسب درآمد هستیم. اما در پس این ظاهر جذاب و پر زرق و برق، خطری پنهان در کمین نشسته است: خطر مقایسه.

مقایسه اجتماعی در روابط عاطفی و در زندگی روزمره، به خودی خود پدیده‌ای طبیعی است. اما تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر اعتماد به نفس و تشدید این مقایسه‌ها، می‌تواند پیامدهای ناگواری به دنبال داشته باشد. در این مقاله، به بررسی این موضوع می‌پردازیم که چرا در اینستاگرام خودم را با دیگران مقایسه می‌کنم؟ و تأثیر اینستاگرام بر عزت نفس و به طور کلی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر افسردگی چیست
همچنین، راهکارهایی عملی ارائه می‌دهیم تا به شما کمک کنیم از این تله‌ی خطرناک  که زوایه دیگری از تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط زوجین است، رها شوید و عزت نفس و رضایت از رابطه خود را بازیابید.

 

دلایل مقایسه خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی چیست؟

مقایسه خود با دیگران، یک گرایش طبیعی در انسان است. ما از بدو تولد، با نگاه کردن به اطرافیانمان، خود را ارزیابی می‌کنیم و جایگاه خود را در جهان می‌سنجیم. اما چرا این گرایش طبیعی، در شبکه‌های اجتماعی تا این حد تشدید می‌شود و پیامدهای منفی به دنبال دارد؟

ذات شبکه‌های اجتماعی: ویترینی از زندگی‌های بی‌نقص

شبکه‌های اجتماعی، مانند یک ویترین پر زرق و برق هستند که افراد، بهترین و زیباترین لحظات زندگی خود را در آن به نمایش می‌گذارند. در این ویترین، خبری از مشکلات، شکست‌ها، ناراحتی‌ها و روزمرگی‌های عادی نیست. همه چیز، زیبا، بی‌نقص و دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد. زندگی نمایشی در اینستاگرام باعث میشه که این فضا به شدت تحت تاثیر قرار بگیره

روانشناسی مقایسه اجتماعی: نیازی ذاتی اما خطرناک

روانشناسی مقایسه اجتماعی، به ما می‌گوید که مقایسه خود با دیگران، یک نیاز ذاتی در انسان است که به ما کمک می‌کند تا خود را بشناسیم، توانایی‌های خود را ارزیابی کنیم و برای پیشرفت انگیزه پیدا کنیم. اما مشکل از جایی شروع می‌شود که این مقایسه، به جای سازنده بودن، مخرب می‌شود.
چگونه از مقایسه خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی دست بردارم؟ اولین قدم شناخت این نیاز ذاتی هست

تأثیر فیلترها، فتوشاپ و زندگی نمایشی در اینستاگرام

امروزه، با پیشرفت تکنولوژی، ابزارهای ویرایش عکس و ویدیو به راحتی در دسترس همه قرار گرفته‌اند. تأثیر فیلترها و فتوشاپ بر عزت نفس، غیرقابل انکار است. افراد با استفاده از این ابزارها، می‌توانند چهره و اندام خود را بی‌نقص جلوه دهند، پوست خود را صاف و شفاف کنند، چین و چروک‌ها را محو کنند و حتی واقعیت را به طور کامل تحریف کنند.

رقابت در شبکه‌های اجتماعی: از لایک و کامنت تا تعداد فالوئر

رقابت در شبکه‌های اجتماعی، یکی دیگر از عواملی است که باعث می‌شود ما دائماً خود را با دیگران مقایسه کنیم. تعداد لایک‌ها، کامنت‌ها، فالوئرها و بازدیدها، به معیاری برای سنجش موفقیت، محبوبیت و ارزشمندی تبدیل شده‌اند. افراد برای کسب این معیارهای ظاهری، دست به هر کاری می‌زنند و در یک چرخه بی‌پایان رقابت گرفتار می‌شوند. حسادت در شبکه‌های اجتماعی هم از نتایج همین رقابت هست

 

تأثیر مقایسه در شبکه‌های اجتماعی بر عزت نفس

مقایسه مداوم خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند پیامدهای منفی جدی برای عزت نفس ما داشته باشد. وقتی به طور مداوم شاهد تصاویری ایده‌آل و غیرواقعی از زندگی دیگران هستیم، ناخودآگاه خود را با آن‌ها مقایسه می‌کنیم و احساس می‌کنیم که به اندازه کافی خوب، زیبا، موفق، خوشبخت یا دوست‌داشتنی نیستیم.

خودکم‌بینی و احساس بی‌کفایتی

یکی از شایع‌ترین پیامدهای مقایسه در شبکه‌های اجتماعی، خودکم‌بینی در شبکه‌های اجتماعی و احساس بی‌کفایتی است. وقتی می‌بینیم که دیگران به ظاهر زندگی بی‌نقصی دارند، ممکن است احساس کنیم که ما در زندگی شکست خورده‌ایم و به اندازه کافی خوب نیستیم.

افسردگی و اضطراب

مقایسه دائمی، می‌تواند منجر به افسردگی و اضطراب شود. وقتی احساس می‌کنیم که از دیگران عقب‌تر هستیم یا به اندازه کافی خوب نیستیم، ممکن است دچار احساس غم، ناامیدی، بی‌ارزشی و نگرانی شویم.

کمال‌گرایی منفی و نارضایتی از خود

شبکه‌های اجتماعی، می‌توانند کمال‌گرایی منفی را در ما تشدید کنند. وقتی می‌بینیم که دیگران همیشه در بهترین حالت خود هستند، ممکن است سعی کنیم که ما هم بی‌نقص باشیم و هیچ عیب و نقصی نداشته باشیم. این کمال‌گرایی افراطی، می‌تواند منجر به نارضایتی دائمی از خود و زندگی شود.

آیا شبکه‌های اجتماعی باعث کاهش عزت نفس می‌شوند؟

پاسخ کوتاه، بله است. تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی، به ویژه با هدف مقایسه خود با دیگران، می‌تواند به طور قابل توجهی عزت نفس را کاهش دهد و خطر ابتلا به افسردگی و اضطراب را افزایش دهد.
تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر رضایت از زندگی چیست؟ اگر عزت نفس کاهش پیدا کنه قطعا رضایت از زندگی هم کم میشه

 

تأثیر مقایسه در شبکه‌های اجتماعی بر رضایت از رابطه

مقایسه خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی، نه تنها بر عزت نفس فردی، بلکه بر رضایت از رابطه عاطفی نیز تأثیر منفی می‌گذارد. وقتی به طور مداوم شاهد تصاویری از زوج‌های خوشبخت، عاشق و بی‌نقص در شبکه‌های اجتماعی هستیم، ممکن است ناخودآگاه رابطه خود را با آن‌ها مقایسه کنیم و احساس نارضایتی کنیم.

حسادت و بی‌اعتمادی

یکی از پیامدهای شایع مقایسه در شبکه‌های اجتماعی، ایجاد حسادت در شبکه‌های اجتماعی و بی‌اعتمادی نسبت به همسر است. وقتی می‌بینیم که دیگران به ظاهر روابط عاشقانه‌تر و هیجان‌انگیزتری دارند، ممکن است به همسر خود شک کنیم، او را با دیگران مقایسه کنیم و احساس کنیم که رابطه ما به اندازه کافی خوب نیست.

نارضایتی از همسر و زندگی مشترک

مقایسه مداوم، می‌تواند منجر به نارضایتی از همسر و زندگی مشترک شود. وقتی به طور مداوم شاهد تصاویری از زوج‌های بی‌نقص هستیم، ممکن است ایرادات و کمبودهای همسر خود را بزرگنمایی کنیم و از او و زندگی مشترکمان ناراضی شویم.

کاهش صمیمیت و افزایش تعارضات

مقایسه در شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند صمیمیت بین زوجین را کاهش دهد و تعارضات را افزایش دهد. وقتی یکی از زوجین احساس نارضایتی می‌کند، ممکن است به همسر خود بی‌توجهی کند، با او کمتر صحبت کند، کمتر به او محبت کند و بیشتر با او جر و بحث کند.

مقایسه اجتماعی در روابط عاطفی: سمی مهلک

مقایسه اجتماعی در روابط عاطفی، مانند سمی مهلک است که به تدریج بنیان رابطه را سست می‌کند و می‌تواند منجر به جدایی و طلاق شود. بنابراین، بسیار مهم است که از این دام خطرناک آگاه باشیم و از مقایسه رابطه خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنیم.

 

چگونه از تله مقایسه در شبکه‌های اجتماعی رها شویم؟

اگر در دام مقایسه خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی گرفتار شده‌اید، نگران نباشید. با به کارگیری راهکارهای عملی و تغییر نگرش خود، می‌توانید از این تله رها شوید و عزت نفس و رضایت از رابطه خود را بازیابید.

آگاهی از غیرواقعی بودن تصاویر شبکه‌های اجتماعی

اولین قدم برای رهایی از تله مقایسه، این است که به یاد داشته باشید تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید، اغلب غیرواقعی و دستکاری شده هستند. افراد معمولاً بهترین و زیباترین لحظات زندگی خود را به نمایش می‌گذارند و مشکلات و چالش‌های خود را پنهان می‌کنند.

تمرکز بر داشته‌ها و نقاط قوت خود

به جای اینکه به نداشته‌های خود و داشته‌های دیگران توجه کنید، بر داشته‌ها و نقاط قوت خود تمرکز کنید. لیستی از ویژگی‌های مثبت خود، دستاوردهای‌تان و چیزهایی که به خاطر آن‌ها سپاسگزار هستید، تهیه کنید و هر روز آن‌ها را مرور کنید.

محدود کردن زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی

یکی از مهم‌ترین راهکارها، محدود کردن زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی است. سعی کنید زمان مشخصی را در روز به این کار اختصاص دهید و از چک کردن مداوم شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید.
چگونه از مقایسه خود با دیگران دست برداریم؟ پاسخ این سوال در محدود کردن استفاده از شبکه های اجتماعی هست.

جایگزینی فعالیت‌های سالم و سازنده

به جای صرف وقت زیاد در شبکه‌های اجتماعی، به فعالیت‌هایی بپردازید که برای شما مفید و لذت‌بخش هستند. ورزش کنید، کتاب بخوانید، با دوستان و خانواده خود وقت بگذرانید، مهارت جدیدی یاد بگیرید یا به سرگرمی‌های مورد علاقه خود بپردازید.

تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس

روی تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس خود کار کنید. برای این کار، می‌توانید از تکنیک‌های مختلفی مانند تمرین خودگویی مثبت، یادگیری مهارت‌های جدید، تعیین اهداف واقع‌بینانه و دستیابی به آن‌ها، و مراقبت از خود استفاده کنید.

کمک گرفتن از مشاور و روانشناس

اگر احساس می‌کنید که به تنهایی نمی‌توانید از تله مقایسه در شبکه‌های اجتماعی رها شوید، حتماً از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید. یک متخصص می‌تواند به شما کمک کند تا ریشه‌های مشکل را شناسایی کنید و راهکارهای مناسب برای مقابله با آن را پیدا کنید.

چگونه اعتماد به نفس خود را در فضای مجازی حفظ کنم؟

برای حفظ اعتماد به نفس در فضای مجازی، به یاد داشته باشید:
* شبکه‌های اجتماعی، واقعیت زندگی نیستند.
* همه افراد، نقاط ضعف و مشکلاتی دارند.
* شما منحصر به فرد و ارزشمند هستید.
* بر نقاط قوت خود تمرکز کنید.
* از مقایسه خود با دیگران دست بردارید.
* با خودتان مهربان باشید.
* در صورت نیاز، از یک متخصص کمک بگیرید.
* بهترین راهکارهای افزایش عزت نفس در فضای مجازی در همین 7 نکته خلاصه شده.

 

نتیجه‌گیری

مقایسه خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی، یک تله خطرناک است که می‌تواند عزت نفس ما را نابود کند، رضایت از رابطه را کاهش دهد و ما را در یک چرخه بی‌پایان نارضایتی گرفتار کند. اما خوشبختانه، با آگاهی از این تله و به کارگیری راهکارهای عملی، می‌توانیم از آن رها شویم و زندگی شادتر و سالم‌تری داشته باشیم.

به یاد داشته باشید که شبکه‌های اجتماعی، تنها بخشی از زندگی هستند و نباید اجازه دهید که تمام زندگی شما را تحت‌الشعاع قرار دهند. به جای تمرکز بر زندگی دیگران، بر زندگی خود تمرکز کنید، برای خود اهداف واقع‌بینانه تعیین کنید، برای دستیابی به آن‌ها تلاش کنید و از داشته‌های خود لذت ببرید. برای
داشتن یک رابطه سالم مطالعه مقاله تاثیر شبکه های اجتماعی بر روابط زوجین را به شما پیشنهاد میکنیم

همچنین، اگر احساس می‌کنید که در دام مقایسه گرفتار شده‌اید و نمی‌توانید به تنهایی از آن رها شوید، حتماً از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.
متخصصان دکتر هدیه شیشه فر در کنار شما هستند، دوره های ویدویی و آموزشی دکتر شیشه فر نیز چراغ راه مناسبی برای تمام افرادیست که به موضوعات سلامت روان علاقه دارند.

برای کسب اطلاعات بیشتر و مطالعه مقالات مرتبط، می‌توانید به مجله سلامت سایت دکتر هدیه شیشه فر مراجعه کنید.

منابع

• Vogel, E. A., Rose, J. P., Roberts, L. R., & Eckles, K. (2014). Social comparison, social media, and
  self-esteem. Psychology of Popular Media Culture, 3(4), 206–222. https://doi.org/10.1037/ppm0000047
• Appel, H., Gerlach, A. L., & Crusius, J. (2016). The interplay between Facebook use, social comparison,
  envy, and depression. Current Opinion in Psychology, 9, 44-49. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2015.10.006
• Midgley, C., Thai, S., Lockwood, P., Kovacheff, C., & Page-Gould, E. (2021). When every day is Saturday:
  Social media comparisons and affect. Behaviour Research and Therapy, 143, 103898. https://doi.org/10.1016/j.brat.2021.103898