شبکه‌های اجتماعی و ازدواج، تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط زوجین: شمشیر دو لبه؟
روابط عاطفی سالم، یکی از ارکان اساسی زندگی شاد و رضایت‌بخش است. در دنیای امروز، دکتر هدیه شیشه فر به عنوان یک روانشناس برجسته، بر اهمیت این روابط و نقش آن‌ها در سلامت روان تأکید میکند. اما با نفوذ روزافزون شبکه‌های اجتماعی در تمام جنبه‌های زندگی، این سؤال مطرح می‌شود که آیا این شبکه‌ها برای روابط زوجین مفید هستند یا مضر؟ آیا آن‌ها به تقویت پیوند عاطفی کمک می‌کنند یا باعث دوری و جدایی می‌شوند؟
شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیسبوک، توییتر و… به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی ما تبدیل شده‌اند. بسیاری از افراد ساعت‌ها از وقت خود را در این شبکه‌ها می‌گذرانند و با دوستان، آشنایان و حتی غریبه‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. این در حالی است که شاید زمانی را که باید صرف همسر و شریک زندگی خود کنند، در فضای مجازی سپری می‌کنند.
در این مقاله، قصد داریم به بررسی جامع تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط زوجین بپردازیم. می‌خواهیم ببینیم که این شبکه‌ها چه فرصت‌هایی را برای زوج‌ها فراهم می‌کنند و چه چالش‌هایی را پیش روی آن‌ها قرار می‌دهند یا در واقع مزایا و معایب شبکه‌های اجتماعی برای روابط چیست. همچنین، راهکارهایی را برای استفاده سالم و سازنده از شبکه‌های اجتماعی در رابطه ارائه خواهیم داد.
تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط زوجین: قاتل خاموش یا ناجی عشق‌های مدرن؟
شبکه‌های اجتماعی به سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی در دنیای امروز هستند. این پلتفرم‌ها، با ارائه امکانات متنوع و جذاب، توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای در زندگی روزمره ما پیدا کنند. اما آیا این حضور پررنگ، تأثیری هم بر روابط عاطفی و زندگی مشترک ما دارد؟ آیا می‌توان شبکه‌های اجتماعی و ازدواج را دو مقوله جدا از هم دانست؟
برخی معتقدند که شبکه‌های اجتماعی، با ایجاد فضایی برای ارتباطات گسترده و بی‌مرز، می‌توانند به “قاتل خاموش” روابط تبدیل شوند. آن‌ها بر این باورند که این شبکه‌ها، با فراهم کردن امکان مقایسه خود با دیگران، ایجاد حسادت، کاهش صمیمیت و افزایش احتمال خیانت، بنیان روابط را سست می‌کنند. اما در مقابل، عده‌ای دیگر شبکه‌های اجتماعی را “ناجی عشق‌های مدرن” می‌دانند. آن‌ها معتقدند که این پلتفرم‌ها، با تسهیل ارتباطات، امکان ابراز محبت، ایجاد خاطرات مشترک و دسترسی به اطلاعات مفید، می‌توانند به تقویت روابط کمک کنند.
فرصت‌ها و چالش‌های شبکه‌های اجتماعی در روابط بسیار زیاد است و نمیتوان به راحتی از تاثیرات مثبت و منفی آن چشم پوشی کرد, اما واقعیت این است که چگونه شبکه‌های اجتماعی بر روابط ما تأثیر می‌گذارند؟ پاسخ به این سؤال، نه به خود شبکه‌های اجتماعی، بلکه به نحوه استفاده ما از آن‌ها بستگی دارد. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق‌تر این موضوع می‌پردازیم و راهکارهای استفاده سالم از شبکه‌های اجتماعی برای زوجین را ارائه می‌دهیم.
فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی برای روابط زوجین
با وجود تمام چالش‌هایی که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند برای روابط زوجین ایجاد کنند، نمیتوان منکر فرصت‌هایی شد که این شبکه‌ها در اختیار زوج‌ها قرار می‌دهند. در واقع، اگر از شبکه‌های اجتماعی به درستی استفاده شود، می‌توانند به تقویت و بهبود رابطه کمک کنند.
حفظ و تقویت ارتباط با وجود فاصله جغرافیایی
یکی از بزرگ‌ترین مزایای شبکه‌های اجتماعی و روابط عاطفی، امکان برقراری ارتباط با همسر در زمانی است که به دلیل مسافرت، مأموریت کاری یا هر دلیل دیگری از یکدیگر دور هستید. با استفاده از پیام‌رسان‌ها، تماس‌های تصویری و اشتراک‌گذاری عکس و ویدیو، می‌توانید همچنان با هم در ارتباط باشید و از حال یکدیگر باخبر شوید.
ابراز محبت و علاقه به صورت عمومی و خصوصی
شبکه‌های اجتماعی به زوج‌ها این امکان را می‌دهند که عشق و علاقه خود را به صورت عمومی و خصوصی به یکدیگر ابراز کنند. می‌توانید با گذاشتن کامنت‌های محبت‌آمیز زیر پست‌های همسرتان، ارسال پیام‌های عاشقانه، یا اشتراک‌گذاری عکس‌های دونفره، به او نشان دهید که چقدر دوستش دارید.
ایجاد خاطرات مشترک و ثبت لحظات خاص
می‌توانید از شبکه‌های اجتماعی برای ثبت لحظات خاص و خاطره‌انگیز زندگی مشترک خود استفاده کنید. عکس‌ها و ویدیوهایی که از سفرها، جشن‌ها، و حتی لحظات ساده و روزمره خود به اشتراک می‌گذارید، می‌توانند به عنوان یک آلبوم خاطرات دیجیتال عمل کنند و در آینده یادآور روزهای خوش زندگی مشترک شما باشند.
این تاثیر شبکه های اجتماعی بر روابط زوجین غیر قابل انکار هست
دسترسی به اطلاعات و منابع مفید برای بهبود رابطه
در شبکه‌های اجتماعی، می‌توانید به اطلاعات و منابع مفیدی درباره مسائل مربوط به روابط زناشویی، روانشناسی، مهارت‌های زندگی و… دسترسی پیدا کنید. بسیاری از متخصصان و مشاوران خانواده، در این شبکه‌ها فعال هستند و مطالب آموزشی و مشاوره‌ای ارائه می‌دهند که می‌تواند برای بهبود رابطه شما مفید باشد.
آشنایی با زوج‌های دیگر و الگوبرداری مثبت (با احتیاط)
شبکه‌های اجتماعی می‌توانند فرصتی برای آشنایی با زوج‌های دیگر و مشاهده تجربیات آن‌ها باشند. البته باید توجه داشت که زندگی دیگران در شبکه‌های اجتماعی، معمولاً تصویری ایده‌آل و غیرواقعی است. با این حال، می‌توانید با دیدن زوج‌های موفق و خوشبخت، ایده‌هایی برای بهبود رابطه خود بگیرید و از تجربیات مثبت آن‌ها الگوبرداری کنید.
مهمترین نکته در رابطه با شبکه های اجتماعی و ازدواج این هست که بدون مقایسه و با آگاهی از این فضا استفاده کنیم
چالش‌های شبکه‌های اجتماعی برای روابط زوجین
درست است که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند فرصت‌هایی برای زوج‌ها فراهم کنند، اما نباید از چالش‌ها و آسیب‌های احتمالی آن‌ها غافل شد. استفاده بی‌رویه و ناسالم از این شبکه‌ها می‌تواند تأثیرات منفی جدی بر روابط زوجین بگذارد.
کاهش ارتباط چهره به چهره و صمیمیت واقعی
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های شبکه‌های اجتماعی در روابط، کاهش ارتباط چهره به چهره و صمیمیت واقعی بین زوج‌ها است. وقتی افراد زمان زیادی را صرف گشت و گذار در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند، ممکن است از گفتگوهای رو در رو، وقت گذراندن با یکدیگر و فعالیت‌های مشترک غافل شوند.به عنوان مثال، پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و فیسبوک، با ویژگی‌های خاص خود (مانند نمایش تصاویر و ویدیوهای جذاب در اینستاگرام یا امکان برقراری ارتباط با دوستان و آشنایان در فیسبوک)، می‌توانند به شکل‌های مختلفی بر روابط زوجین تأثیر بگذارند.
مقایسه خود با دیگران و ایجاد حسادت و نارضایتی
شبکه‌های اجتماعی پر از تصاویری ایده‌آل و غیرواقعی از زندگی دیگران است. زوج‌ها ممکن است با دیدن عکس‌ها و ویدیوهای زوج‌های دیگر، زندگی خود را با آن‌ها مقایسه کنند و احساس حسادت، نارضایتی و کمبود کنند. مقایسه خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به تدریج اعتماد به نفس و رضایت از رابطه را کاهش دهد.
اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و غفلت از همسر
آیا اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی می‌تواند باعث جدایی شود؟ باید بگوییم بله این اختلال می‌تواند یکی از دلایل اصلی اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و طلاق باشد. وقتی یکی از زوجین یا هر دو به شدت به شبکه‌های اجتماعی وابسته می‌شوند، ممکن است از همسر و وظایف خود در قبال او غافل شوند. این مسئله می‌تواند منجر به سردی رابطه، دعوا و حتی جدایی شود.
افزایش احتمال خیانت و روابط فرازناشویی
متاسفانه، شبکه‌های اجتماعی می‌توانند زمینه را برای خیانت در شبکه‌های اجتماعی و روابط فرازناشویی فراهم کنند. افراد ممکن است از طریق این شبکه‌ها با افراد جدید آشنا شوند یا با برقراری ارتباط مجدد با عشق‌های قدیمی از طریق شبکه های اجتماعی، وارد روابط پنهانی شوند و به همسر خود خیانت کنند.
آیا شبکه‌های اجتماعی باعث خیانت می‌شوند؟ پاسخ قطعی خیر هست اما این فضا بستر را برای کسانی که پتانسیل دارند فراهم میکند
نقض حریم خصوصی و ایجاد سوءتفاهم
اشتراک‌گذاری بیش از حد اطلاعات شخصی در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند حریم خصوصی زوجین در شبکه های اجتماعی را نقض کند و باعث ایجاد سوءتفاهم و اختلاف شود. همچنین، ممکن است کامنت‌ها و لایک‌های دیگران زیر پست‌های یکی از زوجین، باعث حسادت و بدبینی همسر او شود.
قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب و آسیب‌رسان
در شبکه‌های اجتماعی، افراد ممکن است در معرض محتوای نامناسب، خشونت‌آمیز، غیراخلاقی و… قرار بگیرند. این محتوا می‌تواند تأثیر منفی بر روحیه و روان افراد بگذارد و به طور غیرمستقیم بر رابطه آن‌ها با همسرشان تأثیر بگذارد.
تاثیر بر کیفیت خواب
تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر خواب زوجین، موضوعی است که نمیتوان به سادگی از کنار آن گذشت. استفاده بی‌رویه از موبایل و شبکه‌های اجتماعی قبل از خواب، می‌تواند الگوی خواب را مختل کند، باعث بی‌خوابی شود و در نهایت، به رابطه عاطفی آسیب برساند.
شبکه‌های اجتماعی و طلاق عاطفی
شبکه‌های اجتماعی، به خودی خود، نه خوب هستند و نه بد. اما استفاده نادرست و بی‌رویه از آن‌ها می‌تواند تأثیرات مخربی بر روابط زوجین داشته باشد و به تدریج، آن‌ها را به سمت طلاق عاطفی ناشی از شبکه های اجتماعی سوق دهد.
در بخش های قبلی با مزایا و معایب شبکه‌های اجتماعی برای روابط بطور کلی آشنا شدیم و هرکدام را از جنبه مرتبط با خودش بررسی کردیم در بخش بعدی شیوه هایی برای استفاده سالم تر از شبکه های اجتماعی را با هم بررسی میکنیم.
چگونه از شبکه‌های اجتماعی به طور سالم در رابطه استفاده کنیم؟
با آگاهی از فرصت‌ها و چالش‌های شبکه‌های اجتماعی، می‌توانیم با اتخاذ راهکارهایی هوشمندانه، از این ابزار به نفع رابطه خود استفاده کنیم و از آسیب‌های احتمالی آن جلوگیری کنیم. پیشنهاد میکنیم مقاله آموزش سواد رسانه‌ای به زوجین برای استفاده سالم از شبکه‌های اجتماعی را مطالعه نمایید.
تعیین مرزهای مشخص برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی
اولین قدم برای استفاده سالم از شبکه‌های اجتماعی، تعیین مرزهای مشخص است. با همسر خود توافق کنید که چه میزان زمانی را به شبکه‌های اجتماعی اختصاص می‌دهید، چه نوع محتوایی را به اشتراک می‌گذارید و چه رفتارهایی در این فضا مجاز و چه رفتارهایی غیرمجاز هستند.
اولویت دادن به ارتباط واقعی و باکیفیت با همسر
هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین ارتباط واقعی، رو در رو و باکیفیت با همسر شود. سعی کنید زمان بیشتری را به گفتگو، فعالیت‌های مشترک، تفریح و وقت گذراندن با همسرتان اختصاص دهید و اجازه ندهید شبکه‌های اجتماعی جای این ارتباطات ارزشمند را بگیرند.
استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای تقویت رابطه، نه جایگزینی آن
از شبکه‌های اجتماعی به عنوان ابزاری برای *تقویت* رابطه خود استفاده کنید، نه *جایگزینی* آن. می‌توانید از این شبکه‌ها برای ابراز محبت، اشتراک‌گذاری لحظات خوش، یادآوری خاطرات مشترک و… استفاده کنید، اما به یاد داشته باشید که این‌ها فقط مکمل‌هایی برای رابطه واقعی شما هستند.
گفتگو و شفافیت درباره انتظارات و نگرانی‌ها
درباره انتظارات و نگرانی‌های خود از شبکه‌های اجتماعی با همسر خود گفتگو کنید. اگر چیزی در رفتار همسرتان در این فضا شما را آزار می‌دهد، به طور شفاف و محترمانه با او در میان بگذارید و سعی کنید به یک درک مشترک برسید.
پرهیز از مقایسه خود با دیگران
به یاد داشته باشید که زندگی دیگران در شبکه‌های اجتماعی، معمولاً یک تصویر ویرایش شده و غیرواقعی است. از مقایسه زندگی خود با دیگران پرهیز کنید و به جای آن، بر روی نقاط قوت رابطه خود و تلاش برای بهبود آن تمرکز کنید.
توجه به نشانه‌های هشداردهنده اعتیاد و رفتارهای ناسالم
اگر متوجه شدید که خودتان یا همسرتان به شبکه‌های اجتماعی اعتیاد پیدا کرده‌اید یا رفتارهای ناسالمی در این فضا دارید (مثل چک کردن مداوم گوشی، پنهان‌کاری، دروغگویی، برقراری ارتباطات مشکوک و…)، حتماً به دنبال راه چاره باشید. در صورت نیاز، از یک مشاور یا زوج‌درمانگر کمک بگیرید.
در صورت نیاز، کمک گرفتن از مشاور و زوج‌درمانگر
اگر احساس می‌کنید که شبکه‌های اجتماعی تأثیر منفی جدی بر رابطه شما گذاشته‌اند و نمی‌توانید به تنهایی این مشکل را حل کنید، حتماً از یک مشاور یا زوج‌درمانگر کمک بگیرید. متخصصان می‌توانند به شما کمک کنند تا الگوهای ارتباطی ناسالم خود را شناسایی کنید و مهارت زندگی مشترک و دانش لازم برای بهبود رابطه خود را بیاموزید.
در این زمینه، می‌توانید از دوره پیش از بله دکتر هدیه شیشه فر نیز استفاده کنید
نتیجه‌گیری
شبکه‌های اجتماعی، مانند یک شمشیر دو لبه، می‌توانند هم فرصت‌هایی برای روابط زوجین ایجاد کنند و هم چالش‌هایی را پیش روی آن‌ها قرار دهند. این‌که این شمشیر به نفع رابطه شما عمل کند یا به ضرر آن، بستگی به نحوه استفاده شما از آن دارد.در این مقاله، از منظر روانشناسی شبکه‌های اجتماعی و روابط، به بررسی تأثیر این پلتفرم‌ها بر زندگی زوجین پرداختیم، فرصت‌ها و چالش‌های شبکه‌های اجتماعی در روابط را بررسی کردیم و نشان دادیم که چگونه شبکه‌های اجتماعی بر روابط ما تأثیر می‌گذارند؟
با آگاهی از تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط زوجین و به کارگیری راهکارهایی که در این مقاله ارائه شد، می‌توانید از جنبه‌های مثبت این شبکه‌ها بهره‌مند شوید و از آسیب‌های احتمالی آن‌ها در امان بمانید. به یاد داشته باشید که ارتباط واقعی، صمیمیت، گفتگو و وقت گذراندن با همسر، از مهمترین ارکان یک رابطه سالم و پایدار هستند و هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین آن‌ها شود.
اگر احساس می‌کنید که در مدیریت رابطه خود با شبکه‌های اجتماعی دچار مشکل هستید، می‌توانید از مشاوران و متخصصان در این زمینه کمک بگیرید. همچنین، دکتر هدیه شیشه فر با ارائه دوره‌های آموزشی متنوع، می‌توانند به شما در بهبود مهارت‌های ارتباطی و حل مشکلات زناشویی کمک کنند.
برای مطالعه بیشتر درباره مسائل مربوط به روابط زوجین و روانشناسی، می‌توانید به مجله سلامت سایت دکتر هدیه شیشه فر مراجعه کنید.
منابع
- Markey, C. N., & Ferguson, C. J. (2020). Mental and Physical Health Ramifications of Social Media Use. In The SAGE Handbook of Media Psychology (pp. 385-401). SAGE Publications Ltd. https://dx.doi.org/10.4135/9781529715806
- Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and
behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841-1848. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014 - McDaniel, B. T., Drouin, M., & Cravens, J. D. (2017). Do you have anything to hide? Infidelity-related
behaviors on social media sites and marital satisfaction. Computers in Human Behavior, 66, 88-95.
https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.09.031
